De cliënt is de “natuurlijke persoon of rechtspersoon met wie een zakelijke relatie wordt aangegaan of die een transactie laat uitvoeren”. In diverse situaties kan twijfel ontstaan wie de cliënt is in de zin van de WWFT, vooral als de formele opdracht afkomstig is van (en de factuur gestuurd wordt naar) een andere partij dan de partij die materieel belang heeft bij de werkzaamheden van de beroepsbeoefenaar.
Voorbeelden zijn:
- een buitenlandse correspondent vraagt om werkzaamheden voor een van haar cliënten, maar wil dat de factuur aan de correspondent gezonden wordt.
- een bank vraagt om fiscaal advies over een transactie die zij wil voorstellen aan haar cliënten. Zij stelt deze vragen om aan haar (toekomstige) cliënten een zo goed mogelijk voorstel te doen voor een transactie die de bank tegen vergoeding voor hen wil uitvoeren. De belastingadviseur heeft geen contact met de cliënten van de bank, doch uitsluitend met de bank. Na afloop van de transactie vraagt de bank om de factuur direct aan één van haar cliënten te zenden omdat met deze cliënt is afgesproken dat de bank externe advieskosten kan doorberekenen.
- een buitenlandse rechtspersoon vraagt om bijstand bij het opzetten van een internationale structuur onder een Nederlandse holdingmaatschappij. Nadat de holding is opgericht wordt de adviseur verzocht de rekening aan de holding maatschappij te sturen.
- het buitenlandse hoofdkantoor van een wereldwijde groep vraagt aan een accountantskantoor aldaar om accountantscontrole te laten uitvoeren op al haar dochtermaatschappijen. In dat kader wordt door een Nederlandse accountant bij een Nederlandse dochtermaatschappij accountantscontrole uitgevoerd. Het rapport wordt gesteld op naam van de Nederlandse dochtermaatschappij, doch de facturering voor deze diensten verloopt via het buitenlandse accountantskantoor.
Deze situaties hebben met elkaar gemeen dat de formele opdrachtgever in eerste instantie een ander is dan de partij over wiens positie advies wordt verstrekt dan wel voor wie in materiële zin de werkzaamheden worden verricht. Het is ook goed denkbaar dat in die situaties de partij met wie een civielrechtelijke overeenkomst van opdracht bestaat een ander is dan de partij die materieel belang heeft bij de verrichte diensten.
Het is niet altijd duidelijk wie als cliënt moet worden aangemerkt. Het zal daarom van de feiten en omstandigheden in het concrete geval afhangen. Daarbij moet ook het doel van de Wwft in het oog worden gehouden.
Normaliter zal de cliënt de partij zijn die als civielrechtelijke contractspartij optreedt en op wiens naam gefactureerd wordt. Dit zal in het algemeen dus de opdrachtgever zijn, tenzij deze duidelijk ten behoeve van een andere partij optreedt, die materieel belang heeft bij de verrichte diensten; in dat geval is die andere partij de cliënt.
Gezien doel en strekking van de Wwft zal, naar de beroepsorganisaties menen, in de praktijk de toets niet zijn of er sprake is van een vertegenwoordiger in formele zin, maar of er materieel gehandeld wordt ten behoeve van een ander. Bij de beoordeling hiervan zal ook het type dienst dat verleend wordt relevant zijn.
Een wettelijk voorgeschreven accountantscontrole van de jaarrekening van een vennootschap zal in het algemeen materieel plaatsvinden ten behoeve van de te controleren vennootschap. Een fiscale procedure tegen een aanslag opgelegd aan een vennootschap wordt materieel ten behoeve van die vennootschap gevoerd. Een fiscaal structuuradvies voor een internationale groep geschiedt voor de topholding van die groep. Een due diligence rapport voor een overnamekandidaat ten behoeve van de koper, geschiedt materieel ten behoeve van de koper, ook al is het onderwerp van het onderzoek de overnamekandidaat. Is de koop gesloten en wordt de adviseur door de koper gevraagd om voortaan de fiscale belangen van de gekochte vennootschap te gaan behartigen, dan wordt die vennootschap de materiële cliënt.
Voor de hierboven gegeven voorbeelden betekent dit dat:
- de buitenlandse correspondent, nu deze het advies duidelijk niet voor zichzelf vraagt maar voor een ander, de identiteit van die ander bekend moet maken en dat die ander als cliënt in de zin van de Wwft moet worden aangemerkt.
- de bank als cliënt moet worden aangemerkt, nu zij het advies gebruikt voor een eigen commercieel belang (en mogelijk als invulling van de zorgplicht van de bank zelf) en dus direct belanghebbende is. De adviseur zou dan ook niet moeten instemmen met het naderhand factureren aan een haar eerder onbekende cliënt van de bank.
- voor het structuuradvies de buitenlandse rechtspersoon de cliënt is. Voor specifieke vragen die de nieuwe holding betreffen kan wellicht de holding als cliënt aangemerkt worden. Indien ook de dagelijkse zaken van de holding ter hand worden genomen, ontstaat een zakelijke relatie met de holding en wordt de holding de cliënt.
- gezien het type diensten dat verleend wordt, direct sprake is van dienstverlening aan de Nederlandse dochtermaatschappij en die dus de cliënt is.. Het buitenlandse hoofdkantoor van de groep en het buitenlandse accountantskantoor zijn materieel vertegenwoordigers van de Nederlandse dochtermaatschappij.
Het gevaar bij facturering aan anderen dan de formele opdrachtgever kan bovendien zijn dat de facturering en betaling worden gezien als het bewijs van een cliëntrelatie.
Teneinde discussie te voorkomen doet de instelling er verstandig aan om in twijfelgevallen zowel de formele opdrachtgever als de materiële cliënt te onderwerpen aan cliëntenonderzoek. Aangezien een controle vaak zal aansluiten bij de financiële administratie, doet de instelling er verstandig aan om ervoor te zorgen dat iedere partij op wiens naam facturen in de financiële administratie aanwezig zijn, aan een cliëntenonderzoek is onderworpen, dan wel dat bewijs aanwezig is dat deze partij niet de materiële cliënt is, doch een duidelijke tussenpersoon.
Bron: NBA-handreiking 1124 Richtsnoeren Wwft
