In 2024 komt er een einde aan ‘de jubelton’, ofwel de schenkingsvrijstelling eigen woning. De jubelton is per 1 januari 2023 verlaagd tot € 28.947. Voor ouders betekent dit effectief een afschaffing van de jubelton. Zij kunnen immers ook kiezen voor de vrij te besteden en even hoge algemene éénmalig verhoogde schenkingsvrijstelling.
Eind 2022 hebben wij een aantal veelvoorkomende vragen over de jubelton voor jullie op een rijtje gezet. Inmiddels is het januari 2023 en is er een nieuw besluit uitgebracht dat geldt voor schenkingen vanaf 1 januari 2023. Onderstaand hebben wij dat besluit verwerkt in onze antwoorden. Daarnaast zijn de antwoorden aangepast aan het feit dat 2022 inmiddels is afgelopen.
1. Wat is het verschil tussen gespreid schenken in drie jaar en de bestedingstermijn van drie jaar? Zijn deze termijnen veranderd?
Voor schenkingen tot en met 2022:
Een schenking ter zake van een eigen woning dient uiterlijk in het tweede jaar, volgend op het jaar van (eerste) schenking (zie hierna) te zijn besteed ten behoeve van een eigen woning. Dit geeft de ontvanger van de schenking meer tijd om een woning te zoeken, of de aflossing op een eigen woning lening kan gespreid worden over meerdere jaren ter voorkoming van boeterente.
Het was daarnaast altijd mogelijk om de schenking ter zake van de eigen woning over 3 (aaneensluitende) jaren te spreiden. Dit is met name nuttig indien de schenkers (meestal ouders, maar kunnen ook anderen zijn) het geld nog niet volledig vrij beschikbaar hebben. De vrijstelling kan namelijk slechts worden benut indien en voor zover het bedrag van de schenking in het jaar van toezegging ook is betaald.
Een schenking van stel € 30.000 in 2020 kon dan nog worden aangevuld met stel € 50.000 in 2021 en tenslotte het restant tot aan het geldende maximum in 2022. De ontvanger van de schenking moest wel in al deze jaren nog aan de voorwaarden voor de verhoogde vrijstelling voldoen.
Ook moe(s)t van elk van deze schenkingen apart aangifte worden gedaan (voor 1 maart van het jaar volgend op de schenking).
Tot slot moe(s)ten eventuele schenkingsvoorwaarden (LET OP: de schenking mag geen ontbindende voorwaarde hebben, behalve wanneer niet aan de bestedingseis wordt voldaan) in drie afzonderlijke overeenkomsten worden vastgelegd, want er is sprake van drie schenkingen. Indien in 2020 al zou zijn toegezegd dat de schenking in 2021 en 2022 zou worden aangevuld, dan is het voor zijn geheel een schenking van 2020. Voor de vrijstelling maakt dat niet echt uit, want in totaal kan toch niet meer dan ruim een ton worden geschonken, maar dit maakt wel uit voor de betalingseis. Daar voldoe je dan dus niet aan (NB betalingseis niet te verwarren met bestedingseis!).
Door de wijziging met ingang van 2023 wordt de termijn om gespreid te schenken verkort. Indien in 2022 is begonnen met schenken, kan deze schenking alleen nog in 2023 worden aangevuld tot € 106.671.
De bestedingstermijn is onveranderd. Dat betekent dat een schenking (die is gestart) in 2022 uiterlijk 31 december 2024 moet zijn besteed aan een eigen woning.
Voor schenkingen vanaf 2023:
Indien de eerste schenking in 2023 plaatsvindt kan maximaal € 28.947 worden geschonken ter zake van een eigen woning. Deze schenking kan in een later jaar niet meer worden aangevuld. Dat geldt voor alle schenkers, mits de ontvanger aan de voorwaarden voor de eigen woning schenking voldoet. Aangezien dit bedrag overeenkomt met de eenmalige vrijstelling ouder-kind zonder bestedingsdoel, geldt bij een schenking door ouders aan een kind geen bestedingsdoel. Voor andere schenkers geldt het bestedingsdoel eigen woning dus nog wel in 2023, ondanks dat niet meer een ton kan worden geschonken.
Voor de bestedingstermijn geldt dat als de eerste (en enige) schenking pas in 2023 plaatsvindt, deze uiterlijk 31 december 2025 aan de woning moet zijn besteed (zie punt 8.c van het besluit).
2. Hoeveel moet er in 2022 zijn geschonken om in aanmerking te komen voor de ‘gespreide’ vrijstelling ?
De Belastingdienst heeft bevestigd dat de hoogte van de schenking in 2022 niet van invloed is op de uiteindelijk te gebruiken maximale vrijstelling. Ook als in 2022 maar € 1 is geschonken en daarvoor aangifte wordt gedaan met een beroep op de vrijstelling voor een eigenwoningschenking, kan in 2023 de aanvullende (maximaal) € 106.670 vrijgesteld worden geschonken (plus de voor dat jaar geldende algemene vrijstelling van € 6.035 voor ouders en € 2.418 voor anderen). Hierbij is wel van belang dat van de totale schenking van ouders aan kinderen in 2022 maximaal € 27.231 vrij besteedbaar is en voor overige situaties € 2.274 (tenzij u anders bent overeengekomen, zie hierna bij de ontbindende voorwaarde). Dit vrij besteedbare bedrag is nooit hoger dan het in 2022 geschonken bedrag.
3. Moet ik persé een schenkingsovereenkomst opstellen? Of meerdere?
Een schriftelijke schenkingsovereenkomst is niet verplicht, maar wel wijs. Hierin kan bijvoorbeeld ook worden opgenomen of de schenking wel of niet moet worden ingebracht in de nalatenschap van de ouders te zijner tijd. Dit kan vooral van belang zijn indien het ene kind wel al een eigen woning schenking krijgt en het andere hier nog niet aan toe is (want bijvoorbeeld nog studerend).
Per schenking dient een overeenkomst opgemaakt, zie ook onder 1.
4. Hoe werkt het schenken onder ontbindende voorwaarde?
Om gebruik te maken van de hoge vrijstelling, mag deze schenking niet herroepelijk zijn. Er geldt één uitzondering, je mag bepalen dat je het geld terug wilt hebben (de schenking wilt ontbinden), indien het geld niet (tijdig) is besteed aan een eigen woning. Indien de ontvanger de schenking niet binnen de bestedingstermijn op de juiste wijze heeft besteed, treedt die ontbindende voorwaarde in en moet het geld terug naar de schenker. De schenking wordt dan geacht niet te hebben plaatsgevonden. Het beroep op de verhoogde schenkvrijstelling heeft echter wel al plaatsgevonden en dat beroep kan niet worden ontbonden (de aangifte schenkbelasting kan niet teruggedraaid). In het in de aanhef genoemde besluit is echter goedgekeurd dat je na een dergelijke ontbinding, bij een latere schenking alsnog een beroep kunt doen op één van de andere verhoogde vrijstellingen (NB deze gelden alleen tussen ouders en kinderen). Deze goedkeuring bestond al voor een nieuwe eigen woning schenking, maar die is vanaf 2024 niet meer mogelijk. Nu is die goedkeuring daarom uitgebreid naar de andere verhoogde vrijstellingen (zie 8.2.5 van het besluit). Uiteraard moet wel aan de overige voorwaarden worden voldaan.
Indien er geen ontbindende voorwaarde is afgesproken, dan blijft het geschonken bedrag bij de begiftigde en leidt het niet voldoen aan de fiscale bestedingseis alsnog tot heffing van schenkbelasting. Deze belasting komt voor rekening van de ontvanger van de schenking, tenzij u bent overeengekomen (en in de aangifte hebt aangegeven) dat de schenker de belasting betaalt. De schenkbelasting die door de schenker wordt betaald is ook een schenking en daarover is tevens schenkbelasting verschuldigd.
5. Wat moet ik doen bij ontbinding of niet voldoen aan de voorwaarden?
Als de begiftigde niet aan de bestedingseis voldoet en er geen ontbinding plaatsvindt, moet je schriftelijk bij de Belastingdienst melden dat de schenking alsnog belast is. Dit moet plaatsvinden uiterlijk op 31 mei van het derde kalenderjaar volgend op het kalenderjaar waarvoor een beroep op de verhoogde vrijstelling is gedaan. Als de schenking (deels) wordt ontbonden moet je dat ook binnen dezelfde termijn melden.
6. Werkt dit ook bij een schenking door een ander dan de ouders, bijvoorbeeld grootouders?
Zie voorgaande vragen.
7. Heb ik een notaris nodig?
Voor een eigen woning schenking op zich is geen notariële akte nodig. Indien echter de schenking daadwerkelijk uit een eigen woning bestaat (bijvoorbeeld overdracht tegen een lagere waarde) is voor de levering van de woning uiteraard wel een notaris nodig.
8. Mag ik een woning voor de WOZ-waarde overdragen?
Voor de schenkbelasting worden woningen gewaardeerd op WOZ-waarde. Dat betekent dat bij verkoop van een woning tegen WOZ-waarde, er geen sprake is van een belastbare schenking (de fiscale waarde van de bevoordeling voor de schenkbelasting is nul). Let op! Het aangiftebiljet schenkbelasting (de toelichting) van de belastingdienst suggereert iets anders maar inmiddels heeft ook de Belastingdienst bevestigd dat dit kan. Besluit waardering schenk en erfbelasting, zie onderdeel 7.
Bij overdracht tegen WOZ-waarde is er dus geen sprake van een belast saldo. Indien de ontvanger voldoet aan de voorwaarden voor de jubelton, zou dus ook een overdracht tegen WOZ-waarde minus € 106.671 (2022)/ € 28.947 (2023) niet tot schenkbelasting leiden.
NB dit voorjaar publiceerden wij ook al een helpdeskvraag over dit onderwerp (zie hieronder). Op dat moment was nog niet duidelijk hoe de gespreide schenking eruit zou komen te zien vanaf 2023. Inmiddels is dat wel duidelijk. In bovenstaande is de huidige stand van zaken over dat onderwerp verwerkt.
Moet ik al mijn klanten aansporen nog dit jaar een eigen woning schenking (jubelton) aan de kinderen te doen?
In het coalitieakkoord van december 2021 stond het voornemen om de vrijstelling in de schenkbelasting ter zake van de eigen woning (maximaal vrijgesteld bedrag 2022: € 106.671, hierna te noemen ‘jubelton’) met ingang van 2024 af te schaffen.
Aangezien deze vrijstelling algemeen wordt gezien als een faciliteit die kinderen van rijke ouders bevoordeelt ten opzichte van anderen, op de toch al overspannen woningmarkt, kwam gelijk van verschillende kanten de vraag op waarom dit niet eerder kon. Hier bleek weer de befaamde (slechte) ICT-capaciteit van de Belastingdienst de spelbreker te zijn. De Tweede Kamer nam echter geen genoegen met dat excuus en heeft de staatssecretaris verzocht hier een oplossing voor te zoeken. Die lijkt hij nu te hebben gevonden, door vanaf 2023 het maximaal vrijgestelde bedrag gelijk te stellen aan de eenmalig verhoogde vrijstelling voor schenkingen van ouders aan kinderen jonger dan 40. In 2022 is dat bedrag 27.231. Voor deze vrijstelling geldt geen bestedingseis bij een schenking door ouders aan kinderen.
Wat betekent dit nou concreet?
- In 2023 kan nog maximaal € 27.231 (plus indexatie) worden geschonken ter zake van een eigen woning, aan een begiftigde die nog geen 40 is (of de partner in de zin van de successiewet is nog geen 40). Dit kan zowel door ouders als door anderen (bijvoorbeeld grootouders) worden benut;
- Vanaf 2024 geldt er geen vrijstelling meer ter zake van een eigen woning schenking. Voor (alleen) ouders blijft echter de mogelijkheid om eenmalig € 27.231 vrijgesteld te schenken aan een (schoon)kind jonger dan 40 jaar, als in het verleden niet al een verhoogde vrijstelling is benut. Daarvoor geldt dus geen bestedingsdoel;
- In 2022 geldt de jubelton nog als vanouds. Het kan dus wenselijk zijn een geplande eigen woning schenking naar voren te halen. Dan moet wel worden bedacht dat:
* De ouders het geld wel al beschikbaar moeten hebben, want de schenking mag niet schuldig worden gebleven;
* Het kind wel al een eigen woning moet hebben, of concrete plannen moet hebben om een woning aan te schaffen, want de schenking moet binnen 2 jaar na het jaar van schenking zijn benut ten behoeve van een eigen woning (bestedingseis); - Indien de ouders het geld nog niet (volledig) beschikbaar hebben, wordt vaak gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de schenking over 3 jaar te spreiden. Uiteraard moet dan wel in elk van die drie jaren aan alle voorwaarden, zoals de maximale leeftijd, worden voldaan. Het is nog niet geheel duidelijk of die mogelijkheid (geheel) blijft bestaan en hoe dat dat uitwerkt voor een schenking die wordt gespreid en daardoor doorloopt in 2023 en eventueel 2024;
* De staatssecretaris heeft aangegeven dat als die mogelijkheid zou komen te vervallen met ingang van 2023 of 2024, dat feitelijk een wetswijziging met terugwerkende kracht zou zijn, omdat dat ook effect zou hebben op schenkingstrajecten die al in 2021 of 2022 zijn ingezet. Een verzwarende wetswijziging met terugwerkende kracht wordt algemeen als niet toegestaan beschouwd. Het is echter voorlopig nog niet zeker dat door in 2022 al een deel te gaan schenken, over 2022, 2023 en 2024 alsnog in totaal € 106.671 vrijgesteld kan worden geschonken. Dezelfde onduidelijkheid speelt ook voor een in 2021 gestarte schenking die zou moeten doorlopen in 2023.
* De verwachting is dat hierover pas op Prinsjesdag 2022 duidelijkheid komt. Voor jouw klanten die in termijnen zouden willen schenken wordt het dus wellicht nog een hete herfst!
