Naar aanleiding van de ledenbijeenkomsten krijgen we veel telefoontjes met aanvullende vragen. Een veel gestelde vraag gaat over de renteclausule. Hoe zat dat nou precies? We beantwoorden de vraag aan de hand van een eenvoudig voorbeeld.
Vader (71) en moeder (68) zijn in gemeenschap van goederen gehuwd, hebben twee kinderen en een gezamenlijk vermogen van € 1.200.000. Beiden hebben een testament waarin de langstlevende en de kinderen voor gelijke delen tot erfgenaam zijn benoemd. De langstlevende krijgt echter alle bezittingen toegedeeld onder de verplichting om de schulden voor eigen rekening te nemen. Omdat de kinderen daardoor worden benadeeld, krijgen zij een vordering op de langstlevende waarover de langstlevende 6% samengestelde rente dient te vergoeden.
Gevolgen bij overlijden
Op het moment dat vader overlijdt, bedraagt zijn nalatenschap de helft van € 1.200.000 = € 600.000. Nu er drie erfgenamen zijn, verkrijgt ieder in principe € 200.000. Moeder krijgt echter toebedeeld alle bezittingen (€ 600.000) en een schuld aan de kinderen van € 400.000. De kinderen verkrijgen ieder een vordering op hun moeder van € 200.000.
Fiscaal gezien leidt dit ertoe dat
- Moeder verkrijgt € 600.000 -/- € 400.000 schuld = € 200.000. Vanwege haar ruime vrijstelling (in 2018 € 643.194) is zij daar geen erfbelasting over verschuldigd.
- Ieder kind verkrijgt € 200.000. Na aftrek van de vrijstelling (€ 20.371 in 2018) is voor ieder kind € 23.600 erfbelasting verschuldigd.
Invloed rente
Als vader in zijn testament heeft bepaald dat een andere rente overeen is te komen, kan de fiscale verkrijging van moeder worden verhoogd en de fiscale verkrijging van de kinderen worden verlaagd.
Als moeder namelijk een rente verschuldigd is die lager is dan 6% samengesteld, wordt aan moeder een fictief vruchtgebruik toegerekend over de schulden die zij aan de kinderen heeft. Dit vruchtgebruik bedraagt 6% minus de werkelijk door moeder verschuldigde samengestelde rente. Dit percentage wordt vervolgens vermenigvuldigd met een factor die hoort bij de leeftijd van moeder. Gezien haar leeftijd van 68, is dat factor 8.
Stel er wordt geen rente overeengekomen. Dan leidt dit tot:
Moeder verkrijgt alle bezittingen € 600.000
Minus schuld aan de kinderen € 400.000 -/-
Plus fictief vruchtgebruik (8 * 6% * € 400.000) € 192.000 +/+
Totale fiscale verkrijging € 392.000
Gezien de vrijstelling van moeder is zij wederom geen erfbelasting verschuldigd.
Voor de kinderen geldt nu:
Ieder kind krijgt een vordering op moeder van € 200.000
Minus een fictief vruchtgebruik (8 * 6% * € 200.000) € 96.000 -/-
Minus vrijstelling € 20.371 -/-
Belaste verkrijging per kind € 83.629
Voor ieder kind is nu € 8.362 erfbelasting verschuldigd, waar het bij 6% rente € 23.600 was.
Optimale oplossing?
In ons voorbeeld kan door de rente laag te stellen, nu een flinke heffing van erfbelasting worden voorkomen. Nadeel is echter wel dat de vordering van de kinderen gelijk blijft. Dus of moeder nog 2 maanden of nog 20 jaar leeft, de vordering van de kinderen blijft € 200.000. Zou het vermogen van moeder gelijk blijven, dan zou bij haar overlijden € 1.200.000 -/- 2 * € 200.000 = € 800.000 vererven. Ieder kind zou dan (cijfers 2018) € 63.600 erfbelasting betalen.
Zou er 6% rente zijn afgesproken, dan zou ieder kind over 20 jaar een vordering hebben van afgerond € 640.000. Daarmee zou er bij het overlijden van moeder niets meer vererven. Haar vermogen bedraagt dan immers € 1.200.000 -/- 2 * € 640.000 = -/- € 80.000.
Optimale oplossing!
Het is moeilijk op voorhand te bepalen wat het beste is. Een rente van 0%, van 6% of iets daar tussenin. Wel mag duidelijk zijn dat het van belang is dat het testament de mogelijkheid biedt om met de rente te variëren. Dan immers kan op het moment van overlijden worden bezien waar de voorkeur van de nabestaanden ligt! Daarop kan dan optimaal worden ingespeeld!
Denk daarom regelmatig aan het up to date houden van de testamenten van uw klanten. Want niet alleen de rente is van belang. Ook het kunnen benutten van bijvoorbeeld de BOR, een afvullegaat of het al dan niet doorschuiven van de AB-claim zijn van groot belang! Indien gewenst zijn wij u daarbij uiteraard graag behulpzaam.
