In de praktijk wordt vaak de vraag gesteld of de schuld die een langstlevende ouder uit hoofde van het overlijden van zijn echtgenoot aan de kinderen heeft, onverplicht kan worden afgelost. Stel: vader is overleden en moeder heeft alle goederen geërfd en heeft tegelijkertijd een schuld aan de kinderen ter grootte van hun erfdeel gekregen. De vordering van de kinderen is pas opeisbaar bij overlijden van moeder. Moeder heeft het geld eigenlijk niet nodig en zou het liefst de kinderen nu al financieel willen helpen door de schuld af te lossen. Wordt dit fiscaal beschouwd als een schenking?
Hierbij is van belang of jaarlijks rente wordt bijgeschreven op de schuld. Zo niet, dan is er in ieder geval sprake van een schenking.
Renteloze schuld
Het renteloos zijn van de schuld is een voordeel voor moeder en zij schenkt dat voordeel aan haar kinderen. De schenking wordt fiscaal gewaardeerd op 6% van de schuld maal een leeftijdsafhankelijke factor te herleiden uit artikel 5 Uitvoeringsbesluit Successiewet.
Stel moeder (79) heeft een renteloze schuld van € 100.000 aan ieder van haar kinderen (3). De schenking per kind is dan € 100.000 * 6% * factor 5 = € 30.000. Na de reguliere vrijstelling van € 5.320 (cijfers 2017) is per kind een bedrag van € 2.468 aan schenkbelasting verschuldigd.
Rentedragende schuld
Wordt jaarlijks rente bijgeschreven op de schuld, dan moet eerst worden bekeken of de rente een zakelijk karakter heeft. Kortom, is er sprake van een zakelijke samengestelde marktrente? Indien de schuld jaarlijks wordt verhoogd met een enkelvoudige rente, dan moet die rente eerst op basis van de statische levensverwachting van moeder worden herrekend naar een samengestelde rente. Is de bij te schrijven rente zakelijk (gebruikelijk in het economisch verkeer) dan is er geen sprake van een schenking. Is de rente lager dan een zakelijke rente, dan wordt wel een schenking verondersteld. Het bedrag van de schenking wordt dan gewaardeerd aan de hand van de hierboven genoemde leeftijdsfactor en een samengestelde rente van 6%.
Of een testamentaire rente overeenkomt met een zakelijke rente is lastig eenduidig vast te stellen. Ons advies is om in dat geval altijd in overleg te treden met de Belastingdienst zodat de kinderen later niet onverwachts met een aanslag schenkbelasting worden geconfronteerd.
Indien moeder niet de hiervoor omschreven onzekerheid wenst en/of de casus niet wenst voor te leggen, dan is het advies om veiligheidshalve het standpunt in te nemen dat de testamentaire rente van 6% enkelvoudig lager is dan marktconform. De contante waarde van de vordering is dan lager dan de opgerente schuld die moeder op papier aan haar kinderen heeft. Aflossing van het gehele bedrag zou dan leiden tot een belastbare schenking. Ter voorkoming van schenkbelasting mag moeder niet meer betalen dan de bloot eigendomswaarde van de vordering, welke aan de hand van de forfaitaire tabellen in de Successiewet berekend wordt:
Om heffing van schenkbelasting te voorkomen wordt moeder aangeraden om niet meer dan de bloot eigendomswaarde van € 113.890 af te lossen.
