Jouw klant heeft verteld dat hij gaat scheiden. Hij heeft aangegeven dat zijn echtgenote met de kinderen in de voorheen gezamenlijk bewoonde woning blijft wonen. Hij draagt alle lasten. Er wordt daarnaast geen partneralimentatie betaald. Hoe werkt dit fiscaal uit?
Om hier een goed antwoord op te kunnen geven, heb je een hoop vragen voor deze klant:
- van wie was/is de woning?
- op wiens naam staat de schuld?
- wanneer heeft hij de woning verlaten?
- (wanneer) heeft hij zich ingeschreven op een ander adres?
- is de echtscheiding al aangevraagd?
- bestaan er plannen om de woning te verkopen?
- bestaan er plannen om de woning aan mevrouw toe te delen?
- kan mevrouw de financiering op haar naam krijgen?
- is er al een (concept) convenant?
Van elk van deze vragen noemen we kort de relevantie. Let op: de antwoorden van alle vragen grijpen op elkaar in.
Van wie was/is de woning? Op wiens naam staat de schuld?
Slechts de eigenaar van (een deel van) de woning kan in aanmerking komen voor aftrek van eigen woning rente. Als de woning gedeeld eigendom was, kan elk maximaal de helft van de rente aftrekken.
Zolang er fiscaal partnerschap bestaat, is het fiscaal niet relevant wie de rente betaalt. De renteaftrek van de één kan aan de ander worden toebedeeld in de aangifte inkomstenbelasting.
Wanneer heeft hij de woning verlaten?
Vanaf het moment dat meneer de woning heeft verlaten met de bedoeling niet meer terug te komen, treedt de status ‘duurzaam gescheiden leven’ in. De woning is dan geen hoofdverblijf meer, maar wordt dan toch voor maximaal 24 maanden bij hem fiscaal nog als een eigen woning gezien. Als gevolg daarvan kan hij, met een beroep op de echtscheidingsregeling, wellicht nog eigen woning rente aftrekken. Dan is het wel van belang dat hij (mede-)eigenaar is van de woning en (mede)schuldenaar voor de lening. Alleen voor zijn aandeel in de schuld kan hij rente aftrekken. Na die 24 maanden vervalt de echtscheidingsregeling en is de rente (voor zijn deel) in beginsel niet meer aftrekbaar.
(wanneer) heeft hij zich ingeschreven op een ander adres? Is de echtscheiding al aangevraagd?
Wanneer zowel de uitschrijving uit de woning is geregeld als het verzoek tot echtscheiding is aangevraagd eindigt het fiscaal partnerschap. Vanaf dat moment kan de rente alleen aftrekbaar zijn bij meneer, als de rente door hem wordt betaald (op hem drukt). Hetzelfde geldt vice versa voor het deel van mevrouw.
Bestaan er plannen om de woning te verkopen?
Een tijdige verkoop kan een hoop problemen voorkomen. Indien de verkoop plaatsvindt voordat de genoemde 24 maanden voorbij zijn, is de kans het grootst dat er geen renteaftrek wordt misgelopen.
Bestaan er plannen om de woning aan mevrouw toe te delen?
Ook een toedeling vindt bij voorkeur binnen 24 maanden plaats.
Kan mevrouw de financiering op haar naam krijgen?
Het heeft weinig nut de woning (economisch) aan mevrouw toe te delen als zij de financiering niet geheel op haar naam kan krijgen. Voor zover de woning en de schuld voorheen niet aan haar toebehoorden, kan zij alleen renteaftrek creëren als er op de lening tenminste annuïtair wordt afgelost. De lening voor een woning die al voor 2013 is gekocht, is meestal aflossingsvrij en moet dus worden aangepast. Dit leidt door de verplichting tot aflossing wel tot hogere maandlasten voor mevrouw, waardoor de kans dat de bank akkoord gaat, iets kleiner wordt.
Is er al een (concept) convenant?
Als meneer aftrek wil claimen voor de kosten die hij betaalt voor mevrouw, dan kan dat alleen als uitdrukkelijk is vastgelegd dat hij ze voldoet uit het oogpunt van voorzien in haar levensonderhoud (alimentatie). Als dat niet zo is benoemd, is het niet aftrekbaar. De kosten die zien op haar aandeel van de schuld kunnen bij meneer nooit in aftrek komen als eigenwoningrente. Wel kan mevrouw haar deel van de eigen woning rente aftrekken, als is bepaald dat meneer deze uit oogpunt van voorzien in haar levensonderhoud voldoet. Dan is dit bedrag namelijk bij haar belast als alimentatie, waardoor de kosten geacht worden op haar te drukken. Zolang en voor zover er bij haar sprake is van een eigen woning, kan zij dan eigen woning rente aftrekken.
In veel convenanten staat een disclaimer voor de fiscale gevolgen van de afspraken. Belangrijk is dat deze gevolgen (en de fiscale risico’s!) in kaart zijn gebracht voordat het convenant wordt getekend. Voor de kosten van de woning is het verstandig om vast tussentijds de afspraken vast te leggen die gelden in de periode voordat het volledige convenant in werking treedt.
