Update over Box 3 (oktober 2022)

Wij krijgen veel vragen over wat te doen bij klanten met box 3 vermogen. We geven u een update over de actuele status van de box 3 problematiek, onze visie daarop en wat u moet doen.

Box 3 2017 tot en met 2022: rechtsherstel

De Hoge Raad heeft op 24 december 2021 besloten dat de wettelijke box 3 heffing strijdig is met Europese wetgeving. Deze uitspraak volgt uit een massaal bezwaarprocedure en werkt direct door naar de belastingaanslagen 2017-2020 die meelopen in de massaal bezwaarprocedure. Of die om andere redenen per 24 december 2021 nog niet definitief vast stonden.

Voor de massaal bezwaarmakers heeft de staatssecretaris met een besluit een regeling getroffen voor rechtsherstel. Omdat tijdige aanpassing van de wet in overeenstemming met de uitspraak van de Hoge Raad niet mogelijk was, geldt dit rechtsherstel ook voor de belastingjaren 2021 en 2022. Het wettelijk verankeren van dit rechtsherstel is nu onderdeel van de belastingwetten die met Prinsjesdag aan de Tweede Kamer zijn aangeboden en die daar nu in behandeling zijn.

Bij de afwikkeling van het massaal bezwaar en bij het opleggen van de belastingaanslagen 2021 en 2022 past de Belastingdienst automatisch het systeem – de wettelijke regeling of het rechtsherstel – toe dat leidt tot de minst verschuldigde belasting over het box 3 vermogen.

Afwikkeling rechtsherstel

Het rechtsherstel bestaat uit het bieden van een keuze:

De box 3 belasting wordt op basis van de wettelijke regels vastgesteld;
De box 3 belasting wordt vastgesteld op basis van een indeling van het vermogen in drie categorieën: banktegoeden, overige beleggingen en schulden. Voor iedere categorie is een eigen rendement (ook wel de spaarvariant genoemd).

De Belastingdienst past bij het afwikkelen van bezwaarschriften en het opleggen van de aanslagen automatisch de meest voordelige uitwerking toe.

Niet massaal bezwaarmakers

Niet-bezwaarmakers biedt de regering geen rechtsherstel. In de brief aan de Tweede Kamer geeft de staatssecretaris hiervoor een aantal argumenten. Ten eerste heeft de Hoge Raad op 20 mei 2022 bepaald dat niet-bezwaarmakers geen recht op rechtsherstel hebben. Ten tweede leidt een onverplicht rechtsherstel vanuit de regering tot budgettaire bezwaren. Hierdoor ziet de staatssecretaris geen ruimte voor het alsnog verlenen van rechtsherstel aan de niet-bezwaarmakers. Hij laat in de genoemde brief het verlenen van een eventueel rechtsherstel over aan de Tweede Kamer.

Wat nu?

Voor de te nemen stappen, maken wij onderscheid tussen de volgende situaties:

Openstaande aanslagen inkomstenbelasting 2017-2021
Onherroepelijk vastgestelde aanslagen 2017-2021

1. Openstaande aanslagen
Voor nog niet onherroepelijk vaststaande aanslagen inkomstenbelasting 2017-2021 adviseren wij om – na het opleggen van de aanslag – bezwaar te maken tegen die aanslag. Dit zijn nu vooral aanslagen 2020 en 2021.

Motivering van het bezwaar is dan dat belastingheffing volgens het rechtsherstel niet voldoende recht doet aan de uitkomst van het Kerstarrest, waardoor de heffing over box 3 vermogen nog steeds te hoog is. Dit heeft naar ons idee alleen zin als zowel de heffing op basis van de wettelijke regeling als de belastingheffing volgens het rechtsherstel leiden tot een heffing die hoger is dan het werkelijk gerealiseerde rendement.

Wat we moeten verstaan onder werkelijk rendement is helaas nog niet duidelijk. De Hoge Raad heeft daar in zijn uitspraak geen kaders voor gegeven. Of een al dan niet gerealiseerde waardemutatie onderdeel is van het te belasten werkelijke rendement is bijvoorbeeld niet duidelijk.

Naar ons idee bestaat het werkelijk rendement ten minste uit de werkelijk genoten baten, verminderd met de direct toerekenbare kosten. Als dit lager is dan het forfaitaire rendement op basis van de wettelijke regeling en/of het rechtsherstel, dan heeft uw klant mogelijk belang bij bezwaar tegen de aanslag. En adviseren wij om in ieder geval pro forma bezwaar aan te tekenen.
Voorbeeldtekst pro forma bezwaarschrift voor leden van Auxilium in modellenbibliotheek

Let op: bezwaar maken moet binnen 6 weken na de dagtekening van de belastingaanslag. Hiervoor is voor leden van Auxilium een model opgenomen in onze modellenbibliotheek (fiscaal | categorie: Inkomstenbelasting | documenttype: voorbeeldtekst | Pro forma bezwaarschrift box 3).

2. Onherroepelijk vastgestelde aanslagen 2017-2021
Tegen een onherroepelijk vastgestelde aanslag – de aanslag is langer dan zes weken geleden definitief opgelegd en er loopt geen bezwaar of beroep – kan geen bezwaar meer worden gemaakt. Dit is vooral het geval bij de klanten die niet hebben meegedaan aan de massaal bezwaarprocedure. De enige mogelijkheid tot herziening van de aanslag is een verzoek om ambtshalve vermindering van die aanslag.

Zoals gezegd ziet de staatssecretaris geen noodzaak deze belastingplichtigen tegemoet te komen. De Belastingdienst wijst, op basis van de huidige status quo, deze verzoeken af. Hier is dus het wachten op een nieuwe (massaal) bezwaar- en beroepsprocedure.

Naar verwachting stemt de Tweede Kamer op 10 november 2022 over het wetsvoorstel rechtsherstel box 3. Mogelijk wordt daarbij ook een besluit genomen over het al dan niet verlenen van rechtsherstel aan de niet bezwaarmakers. Daarnaast zijn diverse organisaties hierover met de Belastingdienst in gesprek. Doel is voor iedereen een praktische werkwijze te ontwikkelen. Hierover wordt naar verwachting uiterlijk 15 november 2022 uitsluitsel gegeven. Pas dan wordt meer duidelijk over de noodzaak of het nut van het indienen van een ambtshalve verzoek tot vermindering.

Ons advies

Wij adviseren u daarom deze verzoeken pas na 15 november 2022 in te dienen. U kunt wel alvast in kaart brengen welke klanten baat hebben bij een verzoek ambtshalve vermindering. Dat zijn vooral die klanten die een werkelijk rendement hebben dat lager is dan de belasting die is betaald over het box 3 vermogen. Ga nu vast met de klant in gesprek over de (on)mogelijkheden. Communiceer dat het in kaart brengen van het nut tot vervolgactie aanvullende kosten met zich meebrengt. Denk aan het in kaart brengen van het werkelijk rendement en het indienen van correspondentie bij de Belastingdienst. De klant krijgt daarvoor een factuur. Laat de klant een keuze maken voor wel of geen vervolgactie. Leg die keuze, zeker als de klant afziet van vervolgactie, schriftelijk vast! En stuur een afschrift hiervan aan de klant.

Aanvullende modellen voor Auxilium leden

Het ‘model klantbrief box 3 niet bezwaarmakers’ is in de modellenbibliotheek geplaatst onder Fiscaal: Categorie Inkomstenbelasting. Wij werken aan een model ‘verzoek ambtshalve vermindering’